“Çocuklar yalnızca iklim krizinden etkilenenler değil, çözümün ortaklarıdır.”

Bu anlayışla hazırlanan rapor, Türkiye’de çocukların çevre ve iklim politikalarına katılım hakkının nasıl uygulandığını analiz eden ilk çocuk katılımlı izleme raporlarından biridir.

Raporda; çocukların bilgiye erişim, görüş belirtme, örgütlenme ve karar süreçlerine katılma hakları ulusal ve uluslararası standartlar ışığında değerlendirildi. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 12. ve 15. maddeleri ile 26 No’lu Genel Yorumu temel alınarak yürütülen çalışma, Türkiye’deki çevre ve iklim politikalarının çocuk katılımını ne ölçüde güvence altına aldığını sorguluyor.

Raporun yöntemi tamamen çocuklar tarafından geliştirildi: bilgi edinme başvuruları, bakanlık belgeleri, politika analizleri, çevrimiçi anketler ve çocuk atölyeleri. Bu süreçte çocuklar yalnızca veri sağlayan değil, aynı zamanda araştırmacı, yorumcu ve hak savunucusu rollerini üstlendiler.

Temel Bulgular:

– Türkiye’de çevre ve iklim politikaları çocuk katılımını yasal olarak güvence altına almıyor.

– Var olan mekanizmalar (örneğin İl Çocuk Komiteleri) çevre ve iklim konularında işlevsel değil.

– Çocuk çevre aktivistleri, hem dijital hem fiziksel alanda korunmasız durumda.

– Çocukların görüşleri genellikle sembolik düzeyde alınıyor; anlamlı katılım kültürü yerleşmiş değil.

– Sivil toplumda çocuk katılımı artmakla birlikte, karar alma süreçlerine yansıtılmasında sistematik eksiklikler bulunuyor.

Raporun son bölümü, çocuk ve gençlerle yapılan atölyelerden çıkan çarpıcı bulguları içeriyor:

Çocuklar, haklarını bilmelerine rağmen bunları kullanabilecekleri alanların sınırlı olduğunu, yetişkinlerin izin verdiği ölçüde katılabildiklerini ve anlamlı temsiliyet için bağımsız mekanizmalara ihtiyaç duyduklarını vurguluyorlar.

Raporun önerileri arasında şunlar öne çıkıyor:

– Çocuk katılımının çevre politikalarına sistematik olarak entegre edilmesi,

– Çocuk dernekleri ve danışma kurulları için yasal zemin oluşturulması,

– Şikâyet ve katılım mekanizmalarının çocuk dostu biçimde düzenlenmesi,

– Çocuk çevre aktivistlerinin güvenliği için özel koruma mekanizmalarının geliştirilmesi.

Bu rapor, çocukların çevre ve iklim politikalarında yalnızca dinlenen değil, karar alan, eleştiren ve dönüştüren özne olarak görülmesi gerektiğini vurguluyor.

ICHILD İklim Hareketi için bu çalışma, çocukların demokratik katılım kapasitesini görünür kılmanın yanı sıra, Türkiye’de hak temelli izleme kültürünün çocukların sesiyle zenginleşmesi yönünde güçlü bir adım niteliğinde.